Sở Xây dựng và TP Uông Bí hoàn thiện đồ án quy hoạch hồ Yên Trung theo Văn bản số 2912/UBND-QH1 của UBND tỉnh, hồ Yên Trung như “bức tranh vẽ lại” hợp lý hơn. |
Hồ Yên Trung trầm tích văn hóa là một thung lũng dưới chân dãy núi Bạch Vân Sơn (cánh cung Đông Triều), trước khi thực dân Pháp xâm lược và thống trị điền địa thuộc làng Thượng Mộ Công, huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Yên. Thung lũng Yên Trung có lòng chảo sâu và rộng, rừng núi âm u nhiều hoang thú. Trên một mỏm đồi nhỏ trong thung lũng cỏ tranh rậm rạp, có một ngôi chùa cổ. Mái chùa cũng lợp bằng cỏ tranh, nên gọi là chùa Tranh. Tục truyền về một câu chuyện huyền bí, đêm đêm hùm về nghe sư chùa Yên Tử tụng kinh gõ mõ. Tích ấy nhiều phỏng đoán từ đây, bởi chùa Tranh cùng trong hệ thống chùa Tháp Yên Tử, vùng đồi cỏ tranh thì hùm beo hay về làm ổ, trên núi Yên Tử là rừng tre, hổ kỵ với tre nứa.
Đầu thập kỷ 60, địa phương đắp 2 đập chặn suối và 1 đập xả lũ dưới hạ lưu, nước dâng lên thành hồ phục vụ sản xuất nông nghiệp (không phải hồ tự nhiên), hồ gọi theo tên đất là hồ Yên Trung. Hồ Yên Trung thủy diện trên 50 ha, giữa hồ nổi lên 2 hòn đảo, người địa phương quen gọi là đảo chùa Tranh và đảo Bạch Thái Bưởi, mỗi hòn đảo có một sự tích riêng.
Từ năm 2000, hồ Yên Trung đã nằm trong tầm ngắm của nhiều nhà đầu tư du lịch lớn. Các nhà đầu tư lần lượt đến rồi lại lần lượt bỏ đi, trong đó có các nhà đầu tư đã bỏ ra tiền tỷ lập quy hoạch, xây dựng rất công phu, còn duy tâm mời cả pháp sư đến trấn yểm... Nhưng chẳng hiểu sao hồ Yên Trung danh sơn, thủy mạc, gió ngàn đưa hương trầm thông ngan ngát, khí hậu trong lành, phù hợp với một khu du lịch sinh thái mà không thu hút được các nhà đầu tư du lịch lớn.
Cụ thể, năm 2000 Công ty CP Hoàng Gia được UBND tỉnh cấp phép đầu tư xây dựng khu du lịch sinh thái ở đây, đã xây dựng nhà cấp 4 làm trụ sở điều hành và nhà sàn gỗ mái lợp lá cọ, một số hạng mục hạ tầng... rồi “bỏ mứa” hoang hóa. Năm 2009, Công ty CP Đầu tư ATS được UBND tỉnh cấp phép đầu tư rồi lại phải thu hồi giấy phép đầu tư, tương tự như nhà đầu tư trước. Năm 2016, Công ty CP Nông trại nghỉ dưỡng và Du lịch Phương Đông đến hồ Yên Trung có vẻ hoành tráng hơn, yêu cầu được mở rộng quy mô dự án lên 500 ha (tổng diện tích đất mặt nước hồ Yên Trung 80 ha). Nhìn trên giấy thì choáng ngợp với hình vẽ một đô thị nghỉ dưỡng cao cấp đồ sộ, nhưng rồi họ tự bỏ bễ, tỉnh lại phải ra quyết định thu hồi.
Ngày 04/5/2019, UBND tỉnh Quảng Ninh có văn bản chấp thuận cho Tập đoàn FLC tiếp tục nghiên cứu quy hoạch 566 ha Khu du lịch sinh thái hồ Yên Trung. Theo đó ngày 11/12/2019, UBND tỉnh có Quyết định số 5176/QĐ-UBND phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch 1/2000 cho FLC lập dự án xây dựng tổ hợp nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí và đô thị cao cấp ở đây. Nhưng hết hạn quá lâu không thấy nhà đầu tư động tĩnh, ngày 14/5/2021, UBND tỉnh ra Văn bản số 2912/UBND-QH1giao cho Sở Xây dựng và UBND TP Uông Bí đề xuất thu hồi dự án này.
Lật lại sự hình thành dịch vụ du lịch hồ Yên Trung. Khi mà tỉnh Quảng Ninh có chủ trương chuyển nền kinh tế từ nâu sang xanh, khuyến khích du lịch nhân dân phát triển, các dịch vụ ăn uống, giải khát theo chân người mọc lên. Hàng quán chủ yếu của các hộ dân được giao đất giao rừng quanh lòng hồ tự xây dựng, lúc đầu là một quán nhỏ sau là nhiều quán to. Khách thập phương cũng kéo đến ngày một đông hơn. Đằng sau mặt tích cực là đáp ứng nhu cầu du lịch, an sinh xã hội, hình thức kinh doanh tự phát này đã bộc lộ nguy cơ ô nhiễm môi trường, hỏa hoạn và tình trạng đuối nước.
Trước thực trạng bất ổn trên, TP Uông Bí chủ động giao thêm chức năng cho Ban quản lý Di tích và rừng quốc gia Yên Tử quản lý khu vực hồ Yên Trung; UBND phường Phương Đông (sở tại) quản lý an toàn, an ninh trật tự, môi trường... TP Uông Bí căn cứ vào quy hoạch chung của địa phương đến năm 2030, tầm nhìn 2050, được UBND tỉnh ra Quyết định số 1088/QĐ-UBND ngày 11/4/2016 phê duyệt quy hoạch khu vực hồ Yên Trung là đất thương mại dịch vụ... Địa phương đã chủ động huy động nguồn lực ngoài ngân sách theo phương châm xã hội hóa quy hoạch xây dựng, chỉnh trang, tạo lâm viên tiểu cảnh, tôn giá trị cảnh quan hồ Yên Trung.
Dưới nước gồm các hạng mục: Làm vệ sinh thu dọn rác lòng hồ, thanh sạch nguồn nước, làm mương máng đưa nước từ đập Baza cách đó 4 km về bổ sung cho hồ luôn có mực nước đầy; Giữa hồ tạo cảnh rồng chầu phun châu nhả ngọc; Trên bờ chỉnh trang đường sá, trồng cây xanh bóng mát, xây dựng công viên tiểu cảnh, tạo điểm dừng chân cho du khách. Các hạng mục xây dựng bằng vật liệu đơn giản, rẻ tiền như khung sắt lắp ghép ván gỗ, dễ tháo ra khi cần.
Đối với dịch vụ du lịch nhân dân, thành phố hướng dẫn các hộ kinh doanh dựng hàng quán hài hòa với cảnh quan tự nhiên. Tuyệt đối không xây dựng công trình kiên cố, hàng quán chỉ kiến trúc kiểu lán rừng, tranh tre mái lá, cảnh quan môi trường, thu gom rác thải, nước thải... góp phần làm cho khu vực hồ Yên Trung đẹp như công viên.
Công trình đầu xây dựng hoàn toàn không bằng ngân sách, phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất của địa phương, biến hồ nước sơ khai tự phát hoạt động du lịch “phượt” rừng tiềm ẩn nhiều hiểm họa thành sản phẩm du lịch đặc sắc của địa phương. Ngày 30/12/2019, UBND tỉnh Quảng Ninh ra Quyết định số 5538/QĐ-UBND công nhận hồ Yên Trung là khu du lịch cấp tỉnh.
Song, những việc đi tắt đón đầu của TP Uông Bí về chỉnh trang hồ Yên Trung cũng có những tồn tại về quản lý đất đai, công trình thủy lợi. UBND tỉnh Quảng Ninh giao cho Thanh tra Nhà nước tỉnh, thanh tra từng việc để rút kinh nghiệm và hoàn chỉnh những thủ tục pháp lý về đầu tư. UBND TP Uông Bí đã kịp thời tổ chức kiểm điểm, khắc phục hậu quả tồn tại trong việc xây dựng chỉnh trang hồ Yên Trung. Tỉnh ủy Quảng Ninh cũng đã có Kết luận số 1800/TU-KL chấp thuận với TP Uông Bí khắc phục những sai sót trong vụ việc này.
Hiện, việc đầu tư chỉnh trang hồ Yên Trung, khu du lịch cấp tỉnh đang mở ra trang mới. Ngày 14/5/2021, UBND tỉnh có Văn bản số 2912/UBND-QH1 giao cho TP Uông Bí đánh giá lại quy hoạch chung theo Quyết định phê duyệt số 1088/QĐ-UBND ngày 11/4/2016 của UBND tỉnh Quảng Ninh; hoàn thiện đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 hồ Yên Trung (khi FLC dừng đầu tư), trên nguyên tác bảo tồn, giữ gìn cảnh quan thiên nhiên, môi trường sinh thái nguồn nước, rừng hiện có.
Hồ Yên Trung trước đây xây dựng nhằm đáp ứng nước tưới cho 227 ha đất nông nghiệp, nhưng TP Uông Bí đô thị hóa nhanh, nay hồ chỉ còn phục vụ 40 ha đất nông nghiệp, địa phương đã kéo nước từ đập nước Baza về thay thế 50% lượng nước hồ Yên Trung dùng cho nông nghiệp. Công ty TNHH MTV Thủy lợi Yên Lập, người quản lý hồ Yên Trung hoàn tất việc giao đất, cắm mốc phân định quản lý công trình thủy lợi (từ năm 1991, diện tích giao đất giao rừng trùng lấn 3 ha), đưa hồ Yên Trung trở thành thắng cảnh như huyện Vân Đồn đã làm ở hồ Mắt Rồng.
Hồ Yên Trung hiện là khu du lịch sinh thái cấp tỉnh lớn nhất phía Tây Quảng Ninh. Năm 2018, khi chưa có dịch Covid-19, hồ Yên Trung đón 20 vạn lượt khách du lịch, năm 2019 có 11 hộ đã đăng ký kinh doanh làm nghĩa vụ thuế với Nhà nước, trên dưới 200 lao động có việc làm, đời sống ổn định.
Trong khi chưa một nhà đầu tư chiến lược nào “mặn mà” đầu tư vào hồ Yên Trung, không thể “bắc nước chờ gạo” mãi được, Uông Bí và Sở Xây dựng vận dụng cơ hội mà Văn bản số 2912/UBND-QH1 của UBND tỉnh gợi mở, điều chỉnh lại quy hoạch tạm, dỡ bỏ những hạng mục không phù hợp, phối hợp với Sở Du lịch, Sở NN&PTNT xây dựng quy chế quản lý khu du lịch hồ Yên Trung.
Sở Xây dựng đang trình UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch phân khu hồ Yên Trung. Bản quy hoạch mới phù hợp với không gian kiến trúc, thân thiện với môi trường trên cơ sở bảo tồn, giữ gìn cảnh quan thiên nhiên, nguồn nước, rừng hiện có.
Hy vọng khu du lịch hồ Yên Trung, những nhà đầu tư nhỏ với những công trình tuy nhỏ nhưng lợi ích lớn. Dịch vụ du lịch nhân dân hài hòa với cảnh quan môi trường, hiệu ăn, quán nước nhỏ ẩn khuất dưới tán lá cây rừng, cảnh trí mộc mạc, chân quê, mô hình làng rừng du lịch tỏa sáng.
Hồ Yên Trung là một trong ba đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 trên địa bàn TP Uông Bí vừa được UBND tỉnh chỉ đạo, bản quy hoạch mới về hồ Yên Trung khiến hồ Yên Trung như bức tranh vẽ lại, đẹp hơn, hợp lý hơn.
Bùi Ánh Hồng
Đường dẫn bài viết: https://phapluat.baoxaydung.com.vn/ho-yen-trung-quang-ninh-buc-tranh-ve-lai-1468.html
Bản quyền thuộc về Pháp luật và Xây dựng